Spowolnienie biurowe

Young Engineers fit for a Prince

00:00

03:42

1.0x

Spadek popytu oraz problemy dotyczące finansowania nowych projektów, zaowocowały wstrzymaniem wielu planowanych inwestycji. Jednocześnie na rynku zaczęła wzrastać liczba biur oferowanych do podnajmu przez najemców redukujących swoje potrzeby powierzchniowe i szukających oszczędności. W rezultacie, w perspektywie krótkoterminowej, nastąpił wzrost współczynnika powierzchni niewynajętej oraz spadek poziomu czynszów.

W związku z kryzysem finansowym banki zmieniły politykę finansowania projektów inwestycyjnych. Wymagają one obecnie znacznie wyższego poziomu kapitału własnego oraz wynajęcia od 40 do 60 proc. powierzchni w projekcie. W efekcie tych obostrzeń oraz spadku popytu, rozpoczęcie realizacji wielu inwestycji biurowych zostało wstrzymane. Aby zminimalizować ryzyko, duża część inwestycji zostanie przeprojektowana, celem zwiększenia ilości faz i zmniejszenia powierzchni jednorazowo oddawanej do użytku. W Warszawie, w 1 kw. 2009 oddano do użytku 86,7 tys. m² nowoczesnej powierzchni biurowej (w tym kompleks Lipowy Office Park, 38,5 tys. m²). Większość tych obiektów została jednak już wynajęta wcześniej w ramach umów pre-let.

* czynsze transakcyjne

Koniec roku 2008 oraz początek I kw. 2009 stały pod znakiem znacznego spadku popytu (wolumen transakcji najmu w Warszawie wyniósł 45,5 tys. m², co stanowi spadek o około 67 proc. w porównaniu do analogicznego okresu 2008 r.). Firmy wstrzymały decyzje o najmie, oczekując spadku czynszów, które faktycznie w lokalizacjach najbardziej przeszacowanych uległy istotnej korekcie. Jednakże już w drugiej połowie 1 kw. 2009 zaobserwowaliśmy znaczne ożywienie i wzrost aktywności najemców. W związku z powszechną polityką cięcia kosztów, firmy deklarują mniejsze zapotrzebowanie na powierzchnię biurową oraz wzrost zainteresowania renegocjacjami.

W rezultacie wyżej omówionych czynników podaż powierzchni biurowej będzie niższa niż zakładano, szczególnie w II poł. 2010 r. Większość budynków biurowych dostarczanych obecnie na rynek została już wynajęta przez firmy realizujące w okresie hossy strategię ekspansji lub konsolidacji. Mimo obserwowanego spadku popytu na nowe powierzchnie biurowe, wciąż notuje się stałe zainteresowanie umowami pre-lease zawieranymi z deweloperami oferującymi agresywne pakiety zachęt umożliwiające obniżenie do minimum wydatków inwestycyjnych. W dłuższym okresie drastyczne ograniczenie inwestycji może skutkować odwróceniem obecnego trendu rynkowego.

(agaka)